GENEL BAKIŞ

Fibroscan nedir?

FibroScan® karaciğerin sertliğini (esnekliğini) hızlı, ağrısız, zahmetsiz ve zararsız bir şekilde ultrason dalgaları kullanarak ölçen ileri teknolojili yeni bir tıbbi cihazdır. Sağlıklı karaciğer yumuşak ve esnektir, ancak karaciğer hasarında karaciğer sertleşir ve esnekliğini kaybeder. Eğer karaciğeriniz sert ise hasarlı demektir. Fibroscan 5 dk gibi kısa sürede karaciğer sertliğinizi ölçerek karaciğer hasarının evresini (özellikle ileri evre fibrozisi) yüksek bir doğrulukla tahmin eder. FibroScan cihazı karaciğer biyopsisi ile alınabilen dokunun en az 100 katı büyüklüğünde bir karaciğer alanını inceler. 

Fibroscan niçin istenir?

Fibroscan karaciğerinizdeki hasar durumunu daha iyi anlamak için doktorunuz tarafından tavsiye edilebilir. Fibroscan yaptırarak karaciğer yağlanmasının düzeyini ve karaciğer sertliğini ölçerek hasar düzeyini tahmin edebiliriz. Böylece hasar yok veya çok hafif ise doktorunuz büyük ihtimal karaciğer biyopsisi yapmayacaktır. Fibroscan karaciğer biyopsisi yapılması kararının alınmasına yardımcı olabilir. Ayrıca tedavi planınız Fibroscan sonucuna göre de yapılabilir.

Karaciğer sertliği (liver stiffness) ne anlama gelir?

Kronik karaciğer hastalıkları (Hepatit B, Hepatit C,  yağlı karaciğer hastalıkları, ilaç kullanımına bağlı hepatitler ve diğer karaciğer hastalıkları) karaciğerde zamanla hasara yol açabilirler, hasar zamanla karaciğer dokusunda nedbeler bırakır (fibrozis). Fibrozis ilerledikçe karaciğer daha çok sertleşir. Fibrozisin son evrede olması siroz anlamına gelir. Fibroscan karaciğer sertliğini ölçerek karaciğerin fibrozis evresini tahmin eder.

FibroScan karaciğer yağlanmasını ölçer mi?

CAP özelliği bulunan cihazlar karaciğer içindeki yağlanma miktarını ultrasondan çok daha hassas bir biçimde ve sayısal olarak saptar. CAP tercihe bağlı bir özelliktir, her cihazda bulunmayabilir. Biz  CAP özelliği olan bir cihaz kullanıyoruz. Eğer CAP sonucu 300 db/m üzerinde ise ciddi oranda karaciğer yağlanmanız var demektir.

FAYDALARI

FibroScan’in faydaları nelerdir?

Karaciğerin durumunu en doğru biçimde değerlendiren yöntem karaciğer biyopsisidir. Ancak ağrılı olması ve zaman zaman ciddi komplikasyonlara (kanama gibi) yol açabilmesi nedeniyle hastalarda çekince yaratabilmektedir.   Fibroscan birçok hastalıkta  gereksiz biyopsi yapılmasını engelleyebilir, pek çok hastalıkta tedavi etkinliğini izlemede kullanılabilir. Karaciğer hastalığının  seyri hekimce belirlenen  aralıklarla Fibroscan yapılarak ağrısız, sızısız bir şekilde takip edilebilir (tekrarlı biyopsiler ile takip akılcı ve uygun değildir). Ancak Fibroscan yapılmış olması biyopsi gerekliliğini her zaman ortadan kaldırmaz.

Fibroscan kullanımının en yararlı olduğu hastalıklardan biri de nonalkolik  karaciğer yağlanması (NAFLD)’dır. NAFLD oldukça sık görülen (toplumda ortalama %25)  bir karaciğer hastalığıdır.  Genellikle tesadüfen ultrasonda  yağlanma saptanmasıyla karşımıza çıkar.  NAFLD’ın ilerleyici şekli olan steatohepatit (NASH)’de ise genellikle karaciğer enzimleri (AST, ALT) hafifçe yükselmiştir.   NASH’e  fibrozis eşlik edebilir ve bu hastaların   % 10-20’sinde 10 yıllık süre içinde fibrozisdeki ilerlemeyle siroz gelişebilir. Normal görüntüleme yöntemleri (ultrason, tomografi, MR)  yağlı karaciğer hastalarındaki fibrozisi saptayamaz. Oysa fibrozisin erken dönemde saptanması siroz riski taşıyan kimselerin belirlenmesi ve diyet, eksersiz gibi gerekli önlemlerin alınması bakımından önem taşır.  Fibrozisin kesin tanısı ancak karaciğer biyopsisi ile konur, işte bu nedenle oldukça sık görülen  karaciğer yağlanmasında  siroz öncüsü olabilecek ileri evredeki fibrozisin saptamak için hastaların Fibroscan ile taranması büyük önem taşımaktadır. Bu yöntem karaciğer yağlanmasının diyet, egzersiz ve diğer tedavilerle ne kadar düzeldiğini de göstermede de faydalıdır.

KULLANILDIĞI HASTALIKLAR

Fibroscan hangi karaciğer hastalıklarında kullanılabilir? 

Karaciğere kronik hasar verebilen tüm karaciğer hastalıklarında Fibroscan kullanılabilir. Bunlardan başlıcaları:

•Kronik hepatit B
•Kronik hepatit C
•Kronik hepatit D(delta hepatiti)
•Yağlı karaciğer hastalıkları (NASH, alkole bağlı yağlı karaciğer hastalığı)
•Siroz
•Otoimmün hepatit
•İlaca bağlı kronik karaciğer hasarı (methotreksat vb)
•Primer biliyer kolanjiopati
•Diğer kronik karaciğer hastalıkları
•Ameliyat öncesi karaciğer açısından risk değerlendirilmesi
•Nonsirotik portal hipertansiyon
•Wilson hastalığı
•Sedef hastalığı (karaciğer yağlanması ve metotrexate kullanımı nedeniyle)
•Karaciğer enzim yükseklikleri
•Hepatit B taşıyıcı

Sedef(Psöriasis) hastalığım var. Fibroscan yaptırabilir miyim?

Sedef hastalığında karaciğer yağlanması sıklıkla görülebilmektedir. Yağlı karaciğer hastalığı da karaciğerde hasara yol açabilmektedir. Ayrıca sedef hastalığının tedavisinde kullanılabilen methotrexate adlı ilaç da karaciğer hasarına katkıda bulunabilir. Bu yüzden sedef hastalığı olan bireylerde Fibroscan gereksiz karaciğer biyopsilerini önlemeye yardımcı olabilir veya ne zaman karaciğer biyopsisi yapalım sorusuna cevap olabilir.

Hepatit B taşıyıcı hastasıyım. HBVDNA yüksek çıktı. Biyopsi yaptırmak istemiyorum. Fibroscan yaptırabilir miyim?

Kronik hepatit B inaktif taşıyıcı hastalarında bazen HBVDNA 2000 IU/ml üzerinde çıkabilir. Bu durumda bazı doktorlar karaciğer biyopsisi isteyebilir. Özellikle HBVDNA 2000 IU/ml- 20.000 IU/ml arasında olanlarda Fibroscan eğer karaciğer hasarı yok diyor ve karaciğer enzimleri normal çıkıyorsa karaciğer biyopsisine çok büyük ihtimalle gerek yoktur.

Hepatit nedeniyle ilaç tedavisi almaktayım. Biyopsi yaptırmadan karaciğerimde ne kadar iyileşme olduğunu Fibroscan ile anlayabilir miyim?

Fibroscan gerek hepatit B, gerekse hepatit C hastalarında tedavi ile karaciğerde ne kadar iyileşme olduğunu göstermede de kullanılabilir.

Siroz hastasıyım, hastalığım daha da mı kötüye gidiyor? Fibroscan ile anlayabilir miyiz?

Siroz hastalığının seyri Fibroscan ile tahmin edilebilir. Zamanla karaciğer sertliğinin Fibroscan ile azaldığının gösterilmesi iyiye işaret edebilir.

FibroScan’in herhangi bir riski var mıdır?

Fibroscan muayenesi ağrısız  ve vücuda herhangi bir müdahale gerektirmeyen ultrason gibi bir işlemdir. Ölçüm esnasında sadece ses dalgalarının titreşimi hissedilebilir.  Fibroscan hastalar tarafından yaptırılması çok kolay bir işlem olarak tariflenmektedir.

KİME YAPILMAZ?

FibroScan her hastaya yapılabilir mi?

İşlemin gebelerde, asiti (karnında sıvı) olanlarda, vücudunda tıbbi cihaz taşıyanlarda (kalp pili, elektroşok cihazı gibi) yapılması tavsiye edilmez. Fibroscan ile ölçüm bazı kişilerde (kaburga aralıklarında darlık, şişmanlık gibi) her şeye rağmen başarısız olabilir (%5). Üretici firmanın geliştirdiği yeni bir tarayıcı uçla (XL prob ) şişman kimselerdeki ölçümün başarısı artmıştır.   Kurumumuzda XL prob bulunmaktadır.

YAPILIŞI

FibroScan işlemi nasıl yapılır? Hazırlık gerektirir mi?

İnceleme yapılacak kimse sağ eli başının arkasına gelecek şekilde sırtüstü yatırılır. Cihazın tarayıcı ucu bir jel ile sıvanıp  göğüs kafesinin sağ alt kısmındaki kaburgaların arasından cilde  temas ettirilerek çeşitli sayıda ölçümler alınır.  Bu sırada hiçbir şekilde ağrı hissedilmez, sadece ses dalgalarının titreşimi anlaşılabilir. İşlem süresi ortalama 5 dakikadır.  İşlemden sonra  sonuç hemen verilir. İşlemden önce herhangi bir hazırlığa gerek yoktur , ancak 2 saat öncesinden itibaren yemek yememeniz önerilir, çok az miktarda su içebilirsiniz. Reçeteli ilaçlarınızı içmeye devam edebilirsiniz. Fibroscan öncesinde boy ve kilonuz ölçülecek, eğer varsa mevcut hastalık ve tahlillerinize ilişkin bilgiler kaydedilecektir.

Fibroscan ne sıklıkla yaptırmalıyım?

Fibroscan’in yılda bir yapılması tavsiye edilir. Bu sayede karaciğer hastalığınızın nasıl seyrettiği anlaşılabilir. Bir önceki ölçümünüz ile karşılaştırma yapılarak hastalığınızın daha iyiye mi gittiği yoksa daha kötüye mi gittiği anlaşılabilir.

FibroScan rapor sonucu nasıl yorumlanır?

Raporda karaciğer sertliği ölçümü 1,5-75 kPa arasında, CAP ölçümü ise (yağlanmayı gösterir) 100-400 dB/m arasında değişen bir değer olarak bildirilecektir.   Elde edilen değerler mutlaka karaciğer hastalıklarında tecrübeli bir hekim tarafından hastanın tıbbi hikayesi, laboratuar bulguları,  ölçüm işleminin kalitesi (geçerli ölçüm sayısı, başarı oranı, IQR/M oranı) ve karaciğer sertliğini etkilediği bilinen diğer faktörlerin potansiyel varlığı dikkate alınarak yorumlanmalıdır. Fibroscan sonucu yapan doktorun deneyimine de bağlıdır. 

RANDEVU

Fibroscan nerede var?

Marmara Üniversitesi Gastroenteroloji Enstitüsü en gelişmiş modeldeki Fibroscan cihazına (FibroScan® 502 touch) tüm ekipmanlarıyla birlikte (CAP, S-prob, M prob, XL prob) sahip Türkiye'deki ilk ve tek sağlık kuruluşudur. Gastroenteroloji Enstitüsü, Başıbüyük Mahallesi, Maltepe İlçesinde bulunmaktadır. Fibroscan konusunda  gerek akademik gerekse hasta sayısı bakımından en deneyimli merkez Gastroenteroloji Enstitüsüdür. Fibroscan Prof. Dr. Yusuf Yılmaz tarafından yapılmaktadır.

FibroScan için nasıl randevu alabilirim?

Marmara Üniversitesi Gastroenteroloji Enstitüsü Fibroscan randevusu için 0 533 616 11 65 numaralı telefondan randevu alabilirsiniz. Randevunuza elinizde bulunan tüm tetkik sonuçlarıyla gelmeniz önerilir.